Zonguldak, Zonguldak ilinin merkezi olan şehirdir. Karadeniz kıyısında bulunan şehir, özellikle limanıyla Türkiye'nin Karadeniz ülkeleriyle arasındaki deniz ticaretinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Türkiye'nin en zengin taşkömürü madenlerini barındırır.

İsim [değiştir]

İlin antik Çağda kullanılan tarihi adı Sandrake'dir ^[1]. Bölgenin Türkleşmesinin ardından kullanılan Zonguldak adının ise"bataklık" veya "sazlık" anlamına gelen zongalık kelimesiyle alakalı olduğu ileri sürülmektedir ^[2] .

Zonguldak Kapuzdan bir Görünüm

Ayrıca farklı bir rivayete göre Belçikalı ve Fransızların burda ki kömür ocaklarını işletmesiyle maden ocakların coklugu ve kömür Zenginliginden dolayı Zone Guel Dock adından geldiği de sanılmaktadır.

Tarihçe [değiştir]

Arkeolojik kanıtlara göre M.Ö. 2500'lere uzanan bir geçmişi bulunan bölgenin bilinen o ki ilk yerleşenler Hattiler, daha sonra ise Hititler olmuştur ^[3]. Yörenin ilk sakinleri Frig boylarından oluşan Bithin, Mariandyn ve Migdon adlı göç topluluklarıdır. M.Ö. 7. yüzyılda başlayan Batı Anadolu’dan Karadeniz'e Yunan kolonizasyonu sürecinde yörede de ticaret amaçlı limanlar kurulmuştur. M.Ö.334’e kadar Perslerin egemenliğinde kalan bölge, Büyük İskender'in Anadolu seferinin ardından kısa bir süre içinMakedonya subaylarca yönetilmiştir. Pers şatrapı Mithridates'in yöre halkının desteğiyle Batı Karadeniz bölgesinde kuurduğu Pontus devletinin parçası olan Zonguldak, Roma İmparatorluğu'nun bu devleti MS. 1. yüzyılda yıkmasına dek sürmüş, Roma'nın ikiye bölünmesinin ardından sonra da Doğu Roma toprağı olmuştur. Zonguldak Ereğli bölgesi Hristiyanlığın ilk yayıldığı yerlerden biri olma özelliği kazanmış, bu dönemde İsa'nın havarilerinden Adreas bugün de görülebilen Kutsal İbadet Mağaraları'nda ilk ayinleri düzenlemiştir. Yöreye Anadolu Selçuklu ordusu 1084 yılında gelmiş ve yöreyi fethetmiş. Daha sonra ise yöreyi Cenevizliler ele geçirmiştir, beylikler döneminde ise Candaroğulları bölgede hakimiyet kurmuştur. 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Amasra’yı almasıyla birlikte Zonguldak ve çevresi tamamen Osmanlıların eline geçmiştir.

II. Mahmut döneminde, 1829 yılında bölgede ilk kömür bulunmuştur.1848'de ise ilk kömür oacakları açılmıştır.Bu ocakları Belçikalı ve Fransız şirketler işletmiştir.

Zonguldak limanı Birinci Dünya Savaşı'nda Sarıkamış'a gidecek malzemelere ev sahipliği yapmış, Kurtuluş Savaşı'nda ise SSCB ile ilişkilerde önemli bir rol oynamıştır.

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra 1919 yılında Fransız şirketlerinin haklarını korumak bahanesiyle Fransız askerleri önce Zonguldak’ı, ardından da Kdz.Ereğli’yi işgal etmiştir; ancak, Zonguldak ve çevresindeki Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerine bağlı güçlerin karşı koymasıyla tehlikeye düşmüşler, 21 Haziran 1920'de de bölgeyi terketmişlerdir.

Sanayi [değiştir]

Bölgedeki önemli sanayii tesislerinin başında Türkiye Taşkömürü Kurumu yer almaktadır. İşletmecilik Başlangıcı (1843 - 1848) tarihlerine dayanmaktadır.

1830 - 1848 tarihleri arasındaki arama ve işletmecilik faaliyetleri hakkında çok ayrıntılı bilgi olmamakla birlikte; 1843 tarihli resmi belgelerde, Ereğli ve Amasra’da üretilen “vapur kömürünün” İstanbul’ da pazarlamasından ve gerekli düzenlemelerin yapılmasından sonra devlet hazinesine sağlayacağı katkıdan söz edilmektedir. 1848’ de yapılan inceleme ve düzenlemelerle, Ereğli Amasra arasında “taşkömürü bulunan yerler” saptanarak “havza sınırları” ilk kez tanımlanmıştır. Günümüzde İlk Alışveriş Merkezi projesi yatırımını Demir Madencilik yapmaktadır.

Filyos Vadisi Projesi [değiştir]

İlk olarak Osmanlı padişahı II. Abdülhamid döneminde dile getirilen Filyos vadisi'nde demirçelik fabrikaları ve liman projelerini içeren ve Batı Karadeniz bölgesi'nin kurtuluşu ^[4] olarak lanse edilen Filyos Vadisi Projesi için müracaat eden 21 firmaya yer tahsisleri 2008 Mart ayının ilk haftasında yapılmış ve projenin hayata geçirilmesi için gerekli çalışmalara başlanmıştır.

Taşkömürünü işleten kurumlar [değiştir]

• Hazine- İ Hassa (Evkaf Nezareti) Yönetimi (1848 - 1854)
• İngiliz (Galatalı Sarraflar) Kömür Kumpanyası İşletmeciliği (1849 - 1854)
• Kırım Savaşı (Geçici İngiliz) Yönetimi (1854 - 1856)
• Hazine- İ Hassa (Evkaf Nezareti) Yönetimi (1856 - 1861) Emanet İdare İşletmeciliği (1856 - 1859)
• Zafiropulos İşletmeciliği (1859- 1860)
• İngiliz Kömür Kumpanyası İşletmeciliği (1860- 1861)
• Hazine-İ Hassa (Evkaf Nezareti) Yönetimi (1861 – 1865)
• Bahriye Nezareti Yönetimi (1865 – 1908)
• Tersane İdaresi İşletmeciliği (1865 – 1882)
• Yerli- Yabancı Sermaye Şirketleri İşletmeciliği (1882 - 1940)
• Nafia Nezareti Yönetimi (1908- 1909)
• Orman ve Maadin Ticaret ve Ziraat Nezareti Yönetimi (1909- 1920)
• Dünya Ve Ulusal Kurtuluş Savaşı Dönemi (1914- 1922)
• İktisat Vekaleti Yönetimi (1920-1940)
• İş Bankası İşletmeciliği (1926- 1940)
• Etibank ve EKİ işletmeciliği (1937-1940)
• Etibank Ve EKİ Yönetimi (1940- 1957)
• TKİ Yönetimi (1957- 1984)
• TTK Yönetimi (1984-)

Bölgenin diğer başlıca sanayi alanları tarım ve hayvancılık, enerji, taş ve toprağa dayalı ürünler olarak sıralanabilir.