Karadeniz Bölgesi

Karadeniz Bölgesi, ismini Karadeniz'den alan, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanan Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Türkiye'deki bölgeler arasında büyüklük bakımından üçüncü sırada yer almaktadır, ayrıca doğu-batı genişliği ve bu nedenle yerel saat farkı en fazla olan bölgedir. En büyük şehri Samsun'dur.

Akarsu açısından en zengin bölgelerimizden birisi olup, Karadeniz Bölgesi'nden çıkan sular Karadeniz'e dökülmektedir. Türkiye'nin en uzun nehri Kızılırmak, bölgenin Orta Karadeniz bölümü kıyısında denize dökülmektedir. Çoruh Irmağı Gürcistan topraklarinda, Sakarya Irmagi da Marmara Bölgesi sınırları içinde denize dökülmektedir. Harşit (Dogankent), Yeşilirmak, Filyos ırmakları bölgenin diğer önemli akarsularıdır.

Karadeniz Bölgesi sınırları içinde birçok dogal ve yapay göl vardır. Başlıca doğal göller Tortum, Ladik, Çağa, Melen (Efteni) ve Abant gölleridir. Çarşamba Ovası'ndaki Simenlik (Simenit) Golü ve Akgöl ile Bafra Ovası'ndaki Uzun, Balık, Liman ve Karaboğgaz gölleri birer delta golüdür [1].Bölge sınırları içindeki başlıca yapay göller Almus, Suat Uğurlu, Hasan Uğurlu, Karaçomak, Hasanlar, Sarıyar ve Gökçekaya baraj gölleridir. Tortum, Sera, Abant, Yedigöller ve Zinav gölleridir, bunun dışında Trabzon yakınlarındaki Uzungöl bir alüvyal set gölüdür.

İklimi ve bitki örtüsü

Kıyıda yıl boyu yağışlı ve ılıman Karadeniz İklimi görülür. Bu iklimin oluşmasının sebebi; Karadeniz'den gelen nemli hava kütlelerinin kıyıya paralel uzanan Kuzey Anadolu dağ yamaçlarına bol yağış bırakmasıdır. Türkiye'nin en yağışlı bölgesi olan Karadeniz'de yağışlar bir mevsimde yoğunlaşmamış, yıl geneline yayılmıştır. Karadeniz Bölgesi'nde yaz kuraklığı yaşanmaz(Eski yıllarda). Nemlilik ve bulutlanmanın fazla olması nedeniyle yıllık ve günlük sıcaklık farkları en az bu bölgededir. Dağlar kıyıya paralel uzandığından, dağların gerisinde kalan iç kesimleri deniz etkisi altına alamamış ve iklim karasallaşmıştır.

Bölgenin doğal bitki örtüsü, kıyılarda nemlilik ve yağışın fazla olması sebebi ile geniş yapraklı gür ormanlardan oluşur. Türkiye ormanlarının %25'ini barındırır ve sahip olduğu ormanlar bakımından Türkiye'nin en zengin bölgesidir.Karadeniz'in nemli olmasının sebebi heleorlit tuzunun bulutlarda bol olmasıdır.

Nüfus ve yerleşme

Türkiye nüfusunun yaklaşık %15'i Karadeniz Bölgesi'nde yaşar. Nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır. Nüfus daha çok kıyı şeridinde toplanmıştır. İç kesimlerde nüfus çok daha seyrektir ve akarsu boylarında yoğunlaşmıştır.En fazla nüfus Samsun dadır

Tarım alanları dar, endüstri fazla gelişmemiş olduğundan, bölge göç vermektedir. Kentleşme oranı düşük, kırsal nüfus daha fazladır. Ormanların bolluğu kırsal kesimde ahşap evlerin yaygın olmasına neden olmuştur. Karadeniz Bölgesinde ayrıca balıkçılık ön planda tutulur.Fakat dar çalışma alanları bakımından gittikçe çökmeye başlayan bir sektördür. Ayrıca buna deniz ve çevre kirliliği sebep olmaktadır.Bu bakımdan göç daha yaygınlaşır.

Coğrafya

Batı Karadeniz Bölümü

Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanır. Bölüm genel olarak dağlıktır. En gelişmiş şehri Kastamonu'dur. Orman ürünleri ve ormancılık önemli gelir kaynağıdır. Bolu ve Düzce çevresinde çok sayıda kereste fabrikası bulunmaktadır. Zonguldak çevresi maden çıkarımı, Ereğli-Karabük çevresi maden işletmeleri ile Türkiye ekonomisine önemli katkıda bulunur. Batı Karadeniz'in en önemli katkısı ise maden çıkarma ve işleme alanındadır. Bölgenin önemli şehirlerinden birisi olan Karabük'de giderek gelişimini sürdürmektedir.

Özellikle son yıllarda Batı Karadeniz bölgesinin en önemli gelir kaynaklarından biri turizmdir. Bölgedeki Amasra, Kastamonu, Safranbolu, Ereğli, Eskipazar, İnebolu, Abana, Cide ve Bolu gibi turistik merkezler yerli ve yabancı turistlere alternatif turizm hizmetleri sunarak ekonomiye önemli katkı sağlamaktadır. Eskipazar'da Hadrinapolis antik kenti bulunmaktadır. Yağış miktarı 1500-1600 milimetre arasındadır. En büyük kenti Zonguldak olan Batı Karadeniz kentinin en büyük şehri bu olsada , yüzölçümü çok küçük olan Zonguldak ilinin merkez dahil 6 ilçesi vardır.

Orta Karadeniz Bölümü

Karadeniz Bölgesi'nin orta bölümüdür. Ordu'nun doğusunda yer alan Melet Çayı'ndan Sinop'un doğusuna kadar uzanır. Samsun ve Amasya ilinin tamamı, Ordu'nun %99'u ve Doğu Karadeniz Bölümü'ne göre güneye daha fazla sokularak Tokat ve Çorum illerini içine alır.

Yer şekilleri Doğu ve Batı Karadeniz'e oranla daha sadedir. Dağların yükseltisi azalmış ve dağlar içeriye çekilmiş durumdadır. Bunun sonucunda tarım alanları ve ulaşım çok gelişmiştir. En gelişmiş şehri Samsun'dur.

Orta Karadeniz, Doğu Karadeniz'e nazaran en az yağış alan, kıyı ile iç kesim arasında farklılığın en az olduğu bölümdür. Yine de yağış boldur ve yağışlar her mevsime dengeli olarak dağıldığından kurak mevsim yoktur. Türkiye ekonomisine katkısı daha çok tarım alanındadır. Ülkemzdeki Fındık üretiminin yaklaşık yarısı (%41'lik bölümü) Ordu ilinde yapılmaktadır. Yağış miktarı 1000 milimetreye kadar çıkmaktadır. Dağları kıyıya paralel uzanır. Başlıca dağları Canik Dağları, Akdağ ve Kocadağ'dır.

Bu bölümde tarım alanları daha çoktur. Yeşilırmak, Kızılırmak ve Kelkit Çayı'nın aşağı kesimleri buradadır. Yeşilırmağın denize döküldüğü kesimde Çarşamba delta ovalarını oluşturmuşlardır. Ayrıca iç kesimlerde Suluova, Niksar, Erbaa ve Merzifon ovaları yer alır. Bu bölümde yağışlar doğu bölümüne göre daha azdır. Çünkü burada ki dağlar,doğudakiler kadar yüksek değildir. Denize etkisi iç kesimlere kadar sokulabilmektedir.Bu durum,kıyı ile iç kesimler arasındaki iklim farklılıklarının belirgin olmamasına neden olmuştur.

Doğu Karadeniz Bölümü

Karadeniz Bölgesi'nin en dağlık, en fazla yağış alan, bulutlanmanın çok olduğu ve nem oranının en fazla olduğu bölümüdür. Bölge halkı geçimini balıkçılık ve tarım ile kazanmaktadır. Ayrıca hem Karadeniz Bölgesi'nin hem de ülkemizin en çok çay, fındık ve mısır yetiştirilen bölümüdür. Ulaşımın en zor, engebeli ve en çok göç veren bölümü olup tarım alanı kıyı şeridi boyunca yapılabilmektedir. Bölgenin engebeli arazisinden dolayı tarımda makineleşme azdır. Ordu, Rize, Artvin, Trabzon, Giresun, Gümüşhane, Bayburt, önemli yerleşim merkezidir. Bölgenin en gelişmiş illeri Ordu,Trabzon,ve Rize'dir. Türkiye'de yaylacılık merkezi olan alpin çayırlıkların en güzel örnekleri Doğu Karadeniz Bölümü'nde, özellikle Rize çevresinde görülür. Ayder, Anzer, Çağırankaya yaylaları bunlara örnektir. Yıllık yağış oranı 2500 milimetreye kadar ulaşır.

Bölgede eski adı Şerah olan bir krater gölü Uzungöl bulunur. Uzungöl yaklaşık 1000 metre boyu, 500 metre eni ve ortalama 15 metre derinliğe sahip bir dağ gölüdür. Ormanlar arasında yer alan gölde alabalık yetiştirilir. Of'a olan uzaklığı yaklaşık 38 kilometredir ve Of'dan dolmuşlar bulunmaktadır. Yolun büyük kısmı asfalttır. Kıyı ile iç kesimler arasında iklim ve bitki örtüsü birbirinden tamamen farklıdır. Kıyı şeridinde tipik Karadeniz iklimi hüküm sürer. Doğu Karadeniz Bölümü'nde işletilen en önemli yer altı zenginliği, Artvin yakınlarındaki Murgul'da bulunan bakır madenidir. Türkiye'de üretilen bakırın büyük bir kısmı bu bölümdeki yataklardan elde edilir. Çıkarılan bakır cevheri Murgul ve Samsun'daki fabrikalarda işlenir. Trabzon'daki Atatürk Köşkü; Giresun Kalesi, Doğu Karadeniz'deki tek ada olan mitolojik Giresun Adası (Aretias), Kümbet Yaylası ve Bektaş Yaylası, Maçka'daki Sümela Manastırı ve Ordu Mesudiye'deki keyfalan yaylası ,Ordu'daki çambaşı yaylası ve Ordu daki bir çok yaylalarda her yıl düzenlenen yayla şenlikleri bölümün önemli turizm değerleridir.

Bölgedeki millî parklar

Bölge sınırları içinde üç ulusal park alanı yer almaktadır. Bunlar Trabzon ilindeki Maçka Altındere Milli Parkı ile Kastamonu ilinin Çankırı iline komşu oldugu yörede bulunan Ilgaz Dağı Milli Parkı ve Bolu ilinin Zonguldak iline komşu olduğu kesimde kurulan Yedigöller Milli Parkı'dir.

Ulaşım

Bölgede kıyıya paralel Karadeniz Sahil yolu Samsun ile Gürcistan sınırında yer alan Sarp sınır kapısı'na dek yeralan kentleri birbirine bağlamaktadır. Trabzon, Samsun ve Sinop'ta havaalanları bulunmaktadır. Zonguldak ve Samsun limanları birer demiryolu hattıyla Anadolu'nun iç kesimlerine bağlanmaktadır [2] Karayoluna ve doğal gaz hattına ek olarak Türkiye'nin Kafkasya ile olan ekonomik ve stratejik ilişkilerini güçlendirmek için Tirebolu Tiflis arasına [3] bir demiryolu hattı yapılması projesi gündemdedir. Zigana ve Kop geçitlerini aşarak Trabzon limanını, Erzurum ve Ağrı'dan geçerek İran'a bağlayan karayolu eski önemini yitimiştir.